Raymond F. Betts’in “Dekolonizasyon” eseri son zamanlarda okuduğum en güzel kitaplardan biri. İngiltere, Fransa, Hollanda, Belçika gibi ülkelerin sömürgesi konumunda bulunan Hindistan, Cezayir, Gana gibi yerleşimlerin bağımsızlığını kazanma süreçleri anlatılıyor. Bu kitapta Avrupalıların sömürge ülkelere yaptığı zulümlerden ziyade sömürge milletlerin bağımsızlığını kazanma ve sonrasındaki sosyoekonomik, yönetim, kültür gibi konularına değiniliyor. Tartışmasız bir biçimde ifade edilebilir ki Avrupa bugünkü refahını yüzlerce yıl boyunca döktüğü kan ve gözyaşına borçludur. Buna dur deme zamanı ise iki dünya savaşı arasında gerçekleşmiş ve ulus – devlet uyanışı ile sömürgeler bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Kitaba dair söyleyeceğim çok şey olmasına rağmen, bunları burada yazmayıp sadece önemli gördüğüm bir iki konuya değineceğim.
Avrupa geliştikçe kendini batı konumuna yerleştirmiştir. Buradaki batı kavramı yön olarak değil gelişmişlik düzeyi olarak kullanılmıştır. Oysa kendi süper güç döneminde dünyanın batısı Osmanlı idi. Avrupa’nın bugünkü batı zihniyetinin altında ise diğer milletleri aşağılama ve hor görme duygusu vardır. Bu düşünceden hızla kurtulmak gerekiyor. Bir diğer not şu ki bağımsızlığını kazanan sömürgelerin çoğu istikrarlı bir gelişim sergileyememiş (Kore, Malezya, Hong Kong, Singapur gibi bazı yerler hariç) ve hatta çoğu defalarca darbeler ile sarsılmıştır. Zira yönetimi sömüren ülkeden devralan yerli yöneticiler elde ettikleri gücü kalıcı olmak ve şahsını zenginleştirmek gibi kendi menfaatine kullanmıştır. Bu da dünya siyasetinde “sömürme eyleminin dışta içe evirilmesi” olarak yorumlanır. Daha çok şey söyleyebilecekken bu kısa not ile kitaba dair yorumumu tamamlıyorum. Bu kitabı “lütfen” ve hatta kesinlikle okuyunuz.