Asıl adı Ömer olan Muallim Naci, Giritli Aziz Ali Efendi’nin Muhayyelât kitabında geçen bir karakterin adı olan Naci’yi mahlas olarak kullandı. Bir dönem Varna’da muallimlik de yaptığından Muallim Naci ismiyle anıldı. Ahmet Mithat Efendi’nin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde çalıştı, bir süre sonra da onun kızıyla evlendi. Türk Edebiyatı’nın köyden bahseden ilk şiirini yazdı. Recaizâde Mahmut Ekrem ile edebiyatta yenilik ve eskilik üzerine olan Zemzeme – Demdeme isimli bir tartışma yaşadı. Dil ve edebiyat dersleri verdiği öğrencileri arasında Tevfik Fikret ve Mehmet Akif de bulunur. Sultan Abdülhamit’e sunduğu “Gazi Ertuğrul Bey” manzumesi, bir şiirde “Türküm” ifadesinin kullanıldığı ilk şiir olmuştur.

Sekiz yaşına kadar olan hayatını anlattığı “Ömer’in Çocukluğu” kitabı latif bir dille yazılmış. Bir çocuğun hayata tanıklığı ancak bu kadar güzel anlatılabilirdi. Daha sonra Almanca ve Rusçaya da çevrilen bu eser, Türk edebiyatında hatırat türü üzerinde önemli bir etkiye sahip. Büyüyenay Yayınları’nın hazırladığı kitap, Volkan Daylan isimli bir beyefendinin bağışladığı, kitabın geçtiği yerlerle ilgili olan eski fotoğraflar ile daha da güzelleşmiş. Bu titiz çalışma için Büyüyenay Yayınları’na ne kadar teşekkür etsek az kalır.