“Hüccetül İslam” yani “İslam’ın Delili” namı ile anılan İmam Gazali, hayatı boyunca İslam’a hizmet etmiş ve çeşitli mücadeleler sergilemiştir. Yaşadığı dönemde başta Bâtıniler olmak üzere bidat fırkalarına ve İslam’ı doğru bir şekilde yaşamayan ve anlatmayan hocalara ve şeyhlere karşı mücadele etmiş, bunların karşısında İslam’ı daha iyi anlatabilmek için yüzlerce eserler yazmıştır. Ömrü boyunca günde ortalama 40 sayfa eser yazdığı tahmin edilmektedir.

Gazali’nin en çok bilinen eseri “İhya-u Ulumi’d-Din”, “din ilimlerini diriltmek” anlamına gelir. Tarih boyunca Müslümanların, Kuran’dan sonra en çok okuduğu eser olarak bilinir. İhya, ilmihal bilgileri ile birlikte ibadetlerin kalbi ve ruhi yönlerini de anlatır. Bu nedenle ona sadece bir ilmihal eseri olarak bakmak doğru değildir. Gazali ilmihal bilgilerini Şafii mezhebine uygun olarak vermektedir. Diğer mezheplerden olan kişiler bu eseri okurken, kafa karışıklığı oluşmaması için, kendi mezheplerine yönelik uygulamaları da öğrenmesi gerekir.

Eserin 2. cildinde yemek adabı, evlilik adabı, kazanç ve geçim sağlama adabı, helaller ve haramlar, halk kesimleriyle iyi ilişkiler, uzletin adabı, yolculuk adabı, sema ve vecdin adabı, iyiliği emredip kötülüğe karşı çıkma ve Peygamberimizin (sav) ahlakı konuları yer alıyor. Bu ciltte geçen bölümlerden birinde toplum içinde yaşamanın incelikleri anlatılıyor. Komşuya eziyet etmemenin, insanlara rahatsızlık vermemenin öneminden bahsediliyor. Bunlara günümüzde görgü ve edep kuralları deniliyor. Bu kitabın yaklaşık 900 sene önce yazıldığını hatırlatalım. Günümüzde görgü ve edep kurallarına, Müslüman olmayan batı toplumunun daha çok riayet ettiğini ve insanca yaşamanın Müslüman ülkelerde daha zor olduğunu da ekleyelim. Din değişmediğine göre, bu değişimin sorumlusunun din değil, biz insanlar olduğumuzun farkına varalım.