Ahmet Midhat Efendi – Paris’te Otuz Bin Budist

Ahmed Midhat Efendi, bizler için önemli bir miras olarak hafızalarda yer etmelidir. Batı’nın felsefi problemlerinin ilk defa onunla düşünülmesi, bir edebiyat okulu gibi çalışan ve gazetecilik tarihimizin en uzun ömürlü gazetesi olan Tercüman-ı Hakikat’i çıkarması, fikir ve edebiyat hayatımıza yaptığı bazı katkılardandır. Aynı zamanda, ülkemize ve gazetesine davet ettiği Olga Lebedeva, yani sonradan aldığı isimle Madam Gülnar, sayesinde Rusça eserlerin dilimize kazandırılma süreci başlamış ve bu ikilinin çalışmaları sayesinde çok önemli Rusça eserler Türkçeye çevrilmiştir. Bu katkıları için kendisine çok teşekkür ediyoruz. Budizm’in hızlı bir şekilde Avrupa’da yayıldığını gören ve birkaç Fransız gazetesinde Fransa’da Budizm’e yoğun bir ilgi olduğunu okuyan Ahmed Midhat Efendi, bu durumu değerlendirmek üzere “Paris’te Otuz Bin Budist” eserini yazar.

Eserinde Avrupa’da Budizm’in hızlı yayılmasının doğruluğunu araştırır ve eğer doğruysa buna sebep olabilecek etmenleri inceler. Budizm’in tarihi gelişimini ve günümüzdeki akaitlerini inceler. Aynı zamanda Budizm dini ile diğer semavi dinleri, bilhassa Avrupa’da Budizm hızla yayıldığından Hıristiyanlığı karşılaştırır. Ahmed Midhat Efendi’nin bu eseri yazmasındaki asıl gaye, Budizm’in hızlı yayılışının sebebini araştırmaktır.

Eserin sonunda Ahmed Midhat Efendi, Budizm’in Avrupa’da söylendiği gibi hızlı yayılmasının sebebinin Budizm’in sağlam bir yapısı olması sebebiyle değil, daha çok Avrupalıların hakiki bir fikir arayışı sebebiyle olduğunu belirtir. Kadim din anlayışı ile Avrupa’da Budizm’e yönelmenin çok olduğunu tespit eder ancak bu insanların daha kadim bir din olan Yahudiliği es geçtiğini belirtir. Özetle Ahmed Midhat Efendi, Budizm’in hızlı yayılmayı hak edecek bir inanış olmadığını, aksine Fransızların bu konuda aceleci bir tavır takındığını belirtir. Sadece bir iki gazete haberi ile böylesine önemli bir çalışma yapan Ahmed Midhat Efendi için, dönemindeki cereyanlara hâkim olduğu ve hiçbir duruma kayıtsız kalmadığı söylenebilir.

Kitap İncele